“Etxea” hitzak esanahi desberdinak ditu, besteak beste, bat ‘stricto sensu’ murriztua eta beste bat ‘lato sensu’ zabala. Hemen etxeari buruz ari gara azken adiera horri helduta, familiaren etxebizitzaz eta beste etxe-mota batzuez ere ari garelako.
Hiribilduetan edo beste hirigune batzuetan, familiak, normalean, jatorrizko baserriari lotuta sentitzen dira, sarritan baserriak deitura eman baitie, edo jende artean ezaguna duten ezizena. Herriek berek ere, herri-tradizioaren arabera, sorrerako lehen etxea dute. Hala, Gernikaldean, Mezeta dorretxea dugu Ajangizen (Mentzeta ahoz) eta Gautegiz dorretxea aldamenean den Gautegiz Arteagan.
Mendeetan etxea izan da gure gizartearen funtsezko egitura eta gure bizimoduaren jatorria. Familia eta etxea gauza bera izan dira gure kulturan: egiatan, familia hitza erabili beharrean etxekoak erabili ohi dugu, horren adierazgarri garbia hain zuzen. Tradizioz, etxearen eragileak etxekoak izan badira ere, etxekoek etxeari izena eta izana zor izan diote, Xalbadorren bertso goxoek gogorarazten digutenez. Harreman estua, trinkoa eta zatiezina. (gehiago…)