Duela gutxira arte, ohitura eder bat egoten zen gure artean, San Joan egunean eginda. Eguzkia ikusi eta mirestu behar zen egunsentian, uste izaten zelako bere goreneko eguna zela, udako solstizioa. Horregatik, inoiz baino ikusgarriago eta alaiago agertzen zen zerumugan, pozarren bere ospakizun handia zela jakitean.
Antzinako tradizio hari buruzko aipamenik gardenena Pascual Madozek eskaini zigun 1845 eta 1850 urteen artean egindako Diccionario Geográfico lanean. Bertan, erresuma osoari buruzko informazioa jaso zuen, herrietatik bidalitako erantzunen bitartez. Eta honela dio “Gorbeia” sarreran (jatorrizkoa, gaztelaniaz): «Batez ere San Joan Bataiatzailearen egunean harrigarria izaten da egunaren hasieratik gailurrean egoten den jendetza, eguzkiaren irteera ikusgarriaren zain“. Oso ekitaldi ezaguna zen baina, deigarria bada ere, egun ez dugu haren oroitzapenik eta inkesta etnografikoetan ere kale egin digu.