Artxiboa

Intsusa gure kontinenteko medikuntzako bibliografia tradizionalean gehien aipatzen diren landareetako bat da. Zuhaixka hostoerorkorra da, 2-7 metroko altuera dauka eta bere izen botanikoa Sanbucus nigra da.

Oso atsegina ez den usain gogorreko landarea da, eta landareen erreinuan oso arrunta ez den bereizgarritasuna du: bere adarren erdigunea muin zurixka eta arola da, eta nahikoa erraz kendu daiteke. Kentzen denean, zenbait erabilera izan ditzakeen hodi hutsa geratzen da: jaurtigaiak botatzeko zerbatana, sua kitzikatzeko puzgailua, erretzeko katxinba edo pipa edo/eta flauta. Orain dela gutxira arte, gazteenek musika-tresna hori egin eta jotzen zuten dibertitzeko. Horretarako, intsusaren adarraren muina atera ondoren, zuloa egiten zuten alboan, eta erretzeko paperaz estaltzen zuten bestea. Flauta txiki honi flota esaten zioten Elosuan (Gipuzkoa); eta tulurtea, Larraungo bailaran (Nafarroa).

 (gehiago…)