Etnografia atalak
Libertimendua Lekornen, 2023. Egilea: Pantxix Bidart.
Xiberoko maskaradak, Ituren/Zubietako Joaldunak, Lantzeko ihauteriak…, ezagunak badira, ez da oraindik Santibate eta Libertimenduaren kasua, Iparraldetik at, behintzat. Baxe Nafarroko Ihauteri honek bi buru ditu: Santibate gaua, Zirtzilen pesta, eta Libertimendua eguna, Bolanten pesta, biak ezin berexiak. Santibaten, gazteria etxez etxe (edo ostatuz ostatu) dabila, gaua kantuz eta bertsotan emanez. Gaur, Libertimenduaz ariko gira (Santibaterena ondoko artikulu baterako utziz).
Garazi aldean, Libertimendua Antton Lukuren bultzadaz berrabiatu zen. Laster, Mattin Irigoienek Donapaulen segiturik. Hergarai eta Aldudeko baleak geroxago. Azkenik Lapurdiko mugak gainditurik, Makea, Lekorne, Luhuso alderat iritsi zen. Azkenik, duela, 3zpa4 urte, Hazparneko gazteria forma horri lotu zitzaion.
Meza ostean, artea neurtzen da. Egilea: Jon Urutxurtu.
Otsailaren 14an mundu osoan San Balendin eguna ospatzen da, maiteminduen eguna. Baina badaude tokiak egun hori era ezberdinean bizitzen dutena, adibidez Zeanuriko (Bizkaia) Eleizondo auzoan. Aurten otsailaren 12an —San Balendin egunaren aurreko igandean— ospatuko dute. Egitarau apala, baina, aldi berean, bitxia antolatu dute eleizondotarrek: 11:30ean meza izango da Andra Mari parrokian; ostean, San Balendinen irudia parrokiatik 50 bat metrora dagoen ermitara eramango dute prozesioan, datorren urtera arte bertan uzteko, eta jarraian ermitaren aurreko artearen neurketari ekingo diote. Neurketaren akta sinatu eta gero, aurtengo maiordomoak datorren urtekoari —urtean zehar ermita zaintzeaz arduratuko da— agiri-liburua eta ermitaren giltza pasatuko dizkio. Amaitzeko, barauskarria —urdaia, pamitxea eta ardoa— banatuko da bertara hurbiltzen direnen artean.
Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.
Otsailaren 3an, San Blas eguna ospatzen dugu, itxuraz lehenagotik datozkigun sinesmenez eta erritualez betetako egun-multzo baten barruan, data horiek bat omen datozelako naturaren itzartzearekin.
Elizak, beste behin, Sebasteko Blasen —San Blasen— gurtzaz ordeztu zituen aurreko errituak. Medikua, Sebasteko gotzaina eta martiri kristaua izan zen Blas. Erdi Aroan Europa osora hedatu zen harekiko gurtza eta, geroztik, samako gaitzen babesletzat jo ohi da. Azken alderdi honekin lotu ditzakegu gure herrian egun horretan praktikatzen ditugun ohitura guztiak.
Oihana Garatea, saregin lekeitiarra, 2022. Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.
Gaur goizean Bilboko Itsas Museoan Geu be bagara itsasoa izeneko egitasmoaren aurkezpena egin da. Bertan izan gara Labayru Fundazioaren eta Eusko Jaurlaritzaren ordezkariak, eta proiektu honetako benetako arima eta ardatza izan diren Bizkaiko kostaldeko emakumeak.
Izan ere, egitasmo honen helburua belaunaldiz belaunaldi, andrazkoek itsasoarekin lotuta egin duten lana ikusaraztea eta nabarmentzea da; euren lanbideen bilakaera ezagutzea, eta ondo merezita duten lekua eta aitortza aldarrikatzea.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
