Etnografia atalak
Mendizale eta artzainentzako meza Egiriñaoko Andre Mari Zuriaren ermitan, Gorbeian. Argazkia: Indalecio Ojanguren.
Mendigoixaleen historiari helduko diogu berriro, XX. mendearen hirugarren hamarkadatik aurrera.
1930ean Jagi-Jagi sortu zen. Berez Alderdiaren diziplinatik kanpo zegoen mendigoixale taldea izan zen, baina EMB izen bera erabili zuten. Talde horrek Jagi-Jagi aldizkaria argitaratu zuen 1932tik aurrera, Elías Gallastegik zuzenduta, asterokoa eta 20.000 aleko tiradarekin.
1930ean ANV-EAE (Acción Nacionalista Vasca-Eusko Abertzale Ekintza) sortu zen, ezker moderatuko alderdia, eta horrek ere bazituen bere mendigoixale taldeak: Mendigoixale Euzko Ekintza Bilbon, Mendigoixale Euzkotarra Barakaldon, eta beste herri batzuetan ere bai.
Euzko Mendigoxale Batzaren sorrera Kalamua mendian, 1921ean. In Jemein, C. Biografía de Arana-Goiri’tar Sabin e historia gráfica del nacionalismo. Bilbao: Editorial Vasca, 1935, 341 or.
“Mendigoixalea aberriaren aldeko mendizalea da”. Ceferino Jemein Keperinen aipu esanguratsu horrek ederto adierazten du bost hitzetan zer izan ziren mendizale politiko haiek.
Manu Etxebarria Ayesta euskarako katedradunak zehatz azaldu digu Kirikiñok (Evaristo Bustinza, Mañaria 1866-1929) sortutako hitzaren osaera: mendi, goi eta zale. Hiru osagaiok lotuta esanahia argi geratzen da: goi mendietan ibiltzeko zaletasuna duena (hiztegi araugileek mendizale hitza erabiltzea gomendatzen dute).
Euskal mendizaletasuna ez zen mendigoixaleekin sortu, baina XX. mendearen hasieran bat egin zuten mendian kirola eta politika helburu zuten mendizaletasunek.
Aurreskua, Mendi Alde dantza taldeko emakumeek zuzendua (Santurtzi, 2017/09/30). Argazkia: E. X. Dueñas.
Aurten, 2021ean, betetzen da ―dakigunetik behinik behin― emakumeek zuzendutako Aurresku baten lehenengo grabazioaren mendeurrena.
1921. urtea zen, (orduko Santurtzi-Zaharrean), Abran (Ibaizabal-Nerbioi ibaiaren itsasadarrean) lehen traineru estropada ofizialak egin zirenetik eta lau urtera; itsas-herri horretako udalak, hainbeste deseatzen zuen saria behingoz irabazteko moduko tripulazioa prestatzen saiatu zenean.
Antolatzaileek estropadak irailaren 4, 5, 10 eta 11n egitea erabaki zuten. Prentsan adierazitakoaren arabera, azken eguna ikaragarria eta zirraragarria izan zen. Santurtziko trainerua garaile izan zen, eta portuko harrera beroaren ostean, irailaren 16, 17 eta 18an ekitaldi ugari ospatu ziren; horien artean: arraunlarien desfilea, kontzertuak, dantzak eta bazkariak.
Bola-jokoan Conchako bolatokian. Egilea: Miguel Sabino Díaz.
Karrantza Haranean egiten den bola-jokoaren ohiko modalitateetako bat da pasabolo tablón deritzona.
Ezaugarri nagusietako bat txirloak eurak dira, antzina “txito” izenez ezagutzen zirenak.
Txirloen neurria, orokorrean, 35 zentimetro luze eta 3,30 zentimetroko lodierakoa da, oinarria eta punta pixka bat biribilduta dituztela.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
