Etnografia atalak
Muela de 110 cm abandonada en el monte Burgamendi (Barrundia). Javi Castro. Aranzadi Zientzia Elkartea.
Errotarriak beharrezkoak ziren errotetan zerealak irin bihurtzeko. Nekazaritza ezagutzen denetik daude errotak; hasieran eskuzkoak ziren, baina gero eta makina teknikoagoak bihurtu ziren, etekina handitzeko. Irina egiteko errotan, errotarriak igurzteko, ur-jauzien indarra (ur-errota) edo gurdi-abereak (odol-errota) erabiltzen ziren; beste batzuetan, berriz, haizea (haize-errota). Gaur egun, gure mendi batzuetan parke eolikoak ditugu: haize-errota modernoak dira; isurialdeen banalerro batzuk banatzen dituzten mendilerroen paisaia aldatu dute, eta energia elektriko “berdea” sortzen dute ibarretan, irin zuria beharrean. (gehiago…)
Preparación del mayo, 2017. José Ángel Chasco.
Gaur egun, harriabarrak soroetan eragindako kalteak berdintze aldera, nekazariek aseguruak kontratatzen dituzte, uztako galerak ordaindu diezazkieten; baina, horrez gain, fruituak, animaliak eta pertsonak babesteko erritu zahar batzuk gauzatzen dituzte. Maiatzaren 3an, Maiatzeko Gurutzearen egunean, maiatzeko zuhaitza jartzen da Done Bikendi Haranan eta altxatuta egoten da uda guztian, soroak eta uztak ekaitzetatik babesteko, harik eta Gurutze Santuaren gorespenaren egunean, irailaren 14an, eraisten duten arte. (gehiago…)
Bikingoen erasoak iberiar penintsulan, IX. eta XI. mendeen artean (Haywood 1995, 58.-59. or.).
Bikingoen garaian (ca. 800-1060), eskandinaviar marinelek iberiar penintsularen iparraldeko, mendebaldeko, hegoaldeko eta ekialdeko kostaldeko komunitate asko suntsitu zituzten. Ondorengo mendeetan, Eskandinaviako kristau elizkoi asko Santiago de Compostelara (Galizia) joan ziren erromes. Baina, posible al da iberiar penintsulako jendea kontrako norabidean joatea, eskandinaviarrekin batera edo, agian, bideko tarte batzuk bakarka eginda? Eta, hala izanez gero, noraino heldu ziren? Artikulu honetan, iberiar penintsularen eta Nidarosen (Norvegiako garai bateko hiriburua, gaur egungo Trondheim) artean XI. mendearen erdialdetik XIII. mendearen hasierara bitarte egon ahal izan ziren lotura linguistiko, arkeologiko eta genetikoen aipamenak jaso ditugu. (gehiago…)
Herrada de la familia Olabarria del barrio de Udiaga. Orozko (Bizkaia), 2018. Itziar Rotaetxe. Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.
Edarra edo suila, Euskaltzaindiaren arabera, ‘zurezko ontzia da, oinarria ahoa baino zabalagoa duena eta burdinazko uztaiak dituena’; gaur egun, objektu erabilgarriak baino gehiago, horrelako ontziak museoko piezak dira. Antzina, edarra asko erabiltzen zen euskal gizartean, XIX. mende osoan eta XX. mendeko lehenengo hamarkadetan, behinik behin. Emakumeek ontzi horietan ekartzen zuten ura iturritik. Euskaraz, mendebaldeko euskalkietan ‘errada’, ‘perrada’, ‘edarra’… deitu izan zaio; ekialdean, berriz, ‘ferreta’ izan da ontzi honen ohiko izena. (gehiago…)
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
