Ez da batere arraroa ardoak zein ardoa garraiatzeko erabilitako zahagiek herrialdeko jaietan presentzia izatea. Dantzei eta ibilbideei izena emanez (edate dantza), abestutako dantzen erreferentzian egiaztatuta, edo jaietan zahagi horien ohiko erabilerarekin eta bertaratutakoei egindako jai giroko ardo eskaintzarekin lotura duten gazte taldeen artean (zaragi mutilek, mutil ardoak, eskotekoak, etab.) duen presentzia ikonikoan. Horrenbestez, ez da zentzugabekeria aipatutako zahagi hori, airez puztua eta jada amaitua, komunitateari olgeta amaitu dela eta eguneroko erritmora itzultzeko joera adierazten dion elementu sinbolikotzat jotzea.
Kultura Ondare Immaterialaren arloan eztabaida eta buruhauste handiak sortzen ditu egile eskubideen araudiak. Izan ere, gure sistema juridikoak jabetzaren araberako lege sistema garatu du eta jabetza, immaterialaren esparruan, sorkuntza edota egiletzarekin lotzen du.
Zer gertatzen da, orduan, egile definiturik zehaztea zaila edo ezinezkoa den Kultura Ondare Immaterialaren adierazpideen kasuan? Nori dagozkio legeak aitortzen dituen “egile eskubideak”?
Akademian eta nazioartean oro har, Kultura Ondare Immaterialaren adierazpideez aritzerakoan, eztabaida sakonak sortzen dira zuzenbidearen esparruan. Izan ere, gure lege sistemek jabegoa eta egiletza bezalako kontzeptu eta printzipio sendoetan ardazten baitituzte eskubideak.
Oria ibaia Gipuzkoako ibairik esanguratsuena da. Aizkorrin jaio eta 75 kilometroren baitan 18 herritatik igaro ondoren, Orio herrian itsasoratzen da. Kostako herri honek, ustez tradizio arrantzalea badu ere, izatez hain ezaguna ez den beste ogibidea garatu izan du antzina. Oriako errioaren inguruan, hau da, itsas korronteen eragina jasaten den ibaiaren eremuaren inguruan, hainbat ontziola izan dira XVI. mendetik gaurdaino. Nola liteke hori? Izatez, Orioko itsas labarrak badu ezaugarri berezi bat, bertako korronteek nabigaziorako leku oso arriskutsua egiten zuten. Egun herriak duen itxura honen aurretik, hau da, ibaia bideratzen eta babesten duten bi barra handiak eraiki aurretik, benetako zailtasunak eta arazoak zituzten oriotarrek itsasoratzeko. Hau honela, arrantza ez beste lanbideak garatu ziren inguru hauetan.
Euskarakadak izeneko artikuluaren lehenengo atalean fonetika kontuak izan genituen berbagai; bigarren honetan, berriz, morfojoskera arloari oratuko diogu.
Zertaz arituko garen jabetzeko, aski litzateke gogoratzea zelan egiten zuen berba Koldo Zugasti pertsonaiak (Karra Elejalde aktoreak) Ocho apellidos vascos filmean: «Siempre me acordaba del cumpleaños tuyo; pero tampoco llamarte no iba a hacer, porque lo mismo igual te ponía incómoda o así…». (Beti gogoratzen nuen zure urtebetetzea, baina deitu ere ez nizun egingo, zer agian inkomodatuko zintudan edo!).