Etnografia atalak
Egilea: Gabo Punzo. Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa.
Baserrietan erabiltzen den segaz ari gara hemen, kodainea izenez ere ezagutzen denaz. Nekazaritzako tresna bat da, bi piezaz osatua: makila edo kirtena, normalean zurruna dena eta astea esaten zaiona; garai batean gaztainondoz egiten zen, eta ondoren lizarrez. Kirtenean, xafla makotu bat txertatzen da, agoa, erreminta manipulatzeko ere balio duena. Bi eskutoki txiki ditu heltzeko. Burdindegietan erosten da.
Kultura-ondare immateriala boladan dago. Baieztapen irmo horrekin, ondarearen esparru horri buruzko hausnarketa egin nahi dugu. Izan ere, 2003an UNESCOk Kultura Ondare Immateriala Babesteko Konbentzioa idatzi zuen; Espainiar estatuak 2006an berretsi zuen, eta, ondoren, beste tresna hauen bidez gauzatu: Kultura Ondare Immateriala Babesteko Plan Nazionala (2011), Kultura Ondare Immateriala Babesteko maiatzaren 26ko 10/2015 Legea; eta beste hainbat erreformaren bitartez, terminoa bera eta haren aplikazioa erkidegoetan arau batzuetan ere sartu da.
Konbentzio hori garatzeak, azken urteetan, zenbait eztabaida piztu ditu, hala nola patrimonializazio-prozesuak egiteko kudeaketa-ereduak; haien izaera, beste ondare-esparru ukigarri batzuekin lotuta; eta, zer zeregin betetzen duen komunitate eramaileak, alegia, 2003ko Konbentzioak ezarritako esparruetan sailkatutako jarduera immaterialen protagonistek.
(gehiago…)
Elurretako Ama Birjinaren jaia (Lanestosa, 2015/08/05). Argazkia: E. X. Dueñas.
Lanari zeharo kontrajarrita, aisialdia eta jaia ditugu. Jai-egutegi guztiak daude eremu publikoaren eta pribatuaren inguruan elkartzen diren ospakizunez beteta; horietan, iraganeko elementuak sortu berriekin nahasten dira.
Udazkena, urtaroa eta zikloa, santutegian erabat txertatuta dagoen San Migel egunean hasten da, Artzentales eta Sestaon, besteak beste, azaroari atea irekiz. Hil horren hasieran Halloween dugu; inportatua, bai, baina ez dugu ahaztu behar antzina gure artean ere kalabazak husten zirela bizilagunak beldurtzeko asmoz. Domu Santu eta Arimen egunetan, ohikoa da familiartekoak eta lagunak hilerrietara joatea, loreak eta koroak hilobietan ipintzeko, izatez kanpoko “tradizioa” bada ere.
Soinujoleak Kroazian (Split), 2013. Egileak utzia.
Eskusoinua deritzon tresnak egurrezko kaxa bi ditu, bata eskuineko eskuarekin erabiltzen da melodia nagusia interpretatzeko, eta bestea ezkerrarekin jotzen da nota larriak eta akonpainamenduko akordeak egiteko. Bi kaxen artean hauspo bat dago, soinulariak besoekin ireki eta ixten duena, egurrezko kaxa bakoitzean dauden soinu-mihiak dardararazten dituen airea bidaltzeko. Bi motatako akordeoiak daude, eskuineko eskuan botoiak edo teklak dituztenak.
Soinua 1829an Vienan asmatu eta, ondoren izan zuen arrakastaren ondorioz, heldu zen Euskal Herrira, Europa eta Amerikako beste leku askotara bezala. Lur hauetara iritsi zen lehenengo akordeoia, XIX. mendearen amaieran, lehen trenbideak jartzera etorri ziren Frantziako eta Italiako langile alpetarrek ekarri zuten.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
