Etnografia atalak
Eleuterio Goikoetxea familiarekin. Argazkilaria: Felipe Manterola.
2022ko uztailaren 9an, Igiriñaoko (Gorbeia) mendiko aterpe-ostatuak —Zeanurin “Eleuterioren txabola” izenaz ezagutzen dena— 100 urte betetzen zituela-eta, mendeurren-ospakizuna antolatu zuen Zeanuriko Udalak Igiriñaon; bertan, Eleuterio Goikoetxea (1888-1956) eta bere ekimen aitzindaria gogoratu zuten. Abenduaren 30ean, 18:30ean, Eleuterio Goikoetxea eta “Eleuterioren txabola”. 1922-2022 izenburua daraman liburua aurkeztuko da Zeanuriko Arkotxa eraikinean.
Eleuterio Goikoetxea Goikouria Zeanurin jaio zen 1888ko irailaren 6an Rotaetxe familiaren jabetzea zen Zubiate izeneko etxean. Bere aita, Felipe Goikoetxea, rotaetxetarren administratzailea izan zen eta kargu hori aitarengandik heredatu zuen Eleuteriok. Batez ere, eraikuntzan eta finka tasatzaile moduan egin zuen lan. Herrikiden artean pertsona errespetatua zen, eta sarritan gatazketan arbitraje edo tartekari lanak egiteko deitzen zioten.
Gabon afaria, urte osoan egiten diren familia-otordurik garrantzitsuenetarikoa izan da beti. Mahai-lagunak, oro har, etxekoak dira, familiakoak; eta ezkonduta dauden seme-alabak euren familiarekin gurasoen etxera joaten dira. Ohikoa da, gaur egun, ezkonduak Gabon-egunez etxe batera joatea eta Gabonzaharrez ezkontidearen familiarenera. Orain hamarkada batzuk, inoren etxeetan zerbitzari zebiltzan seme-alabek nagusiaren baimena izaten zuten Gabon-gaua jaiotetxean ospatu ahal izateko; eta, gainera, bakailaoa oparitzen zieten etxera eramateko. Batzuetan, bakailaoa ez ezik, bisigua ere eramaten zuten familia-afarira.
Iturria: Sancho el Sabio Fundazioa.
Abenduaren 21ean, urtero bezala, Bilboko Areatza eta Plaza Barria jendez beteko dira, denak ere Santo Tomaseko Azokako jai-giroaz gozatzera joandakoak. Hainbat hamarkadatatik hona egiten duten moduan, Bizkaiko ekoizleak eta baserritarrak bertan elkartuko dira, euren produkturik onenak erakusteko hango jendetzari, eta, modu horretan, landa-giroko eta hiriko munduen arteko zubiak eraikitzeko.
Tradizio hau XIX. mendekoa dugu, gutxienez. Garai hartan, baserritarrak hiriburura joaten ziren, urteko errentak ordaintzera euren baserrien jabeei; izan ere, horietako gehienak Bilbon bizi ziren. Kontuan izanik Gabonak gertu zeudela, diruz ordaindu beharrekoaz gainera, maizterrek euren ortu eta oilategietako produkturik onenetako batzuk oparitzen zizkieten etxe-jabeei, txerrikiak ahaztu gabe.
Toponimoek lekuak izendatzen dituzte: etxeak, kaleak, errekak, auzoak, mendiak, parajeak eta abar. Gure hiri eta inguruneari buruzko lekukotasuna eskaintzen digu toponimiak; hainbat eta hainbat datu, ezaugarri geografiko, historiko eta etnografiko ematen digu. Eta, inguruaz, gizarteaz eta bizimoduaz jardun ez ezik, hizkuntzaren berri ere ematen du.
Horrexegatik jagon behar dugu, hain zuzen ere, kultur ondarea osatzen duten gainerako elementu guztiak zaindu behar diren moduan. Are gehiago kontuan hartzen badugu zein azkar ari den gizartea aldatzen, zein azkar ari garen aurrera egiten. Izan ere, azken hamarkadetan, guztiz urbanizatu eta kaletartu dira gure inguruak; eta horren eraginez, zoritxarrez, leku askotan galtzen ari dira leku-izenak. Baina beste batzuetan toponimo berriak ere sortzen dira.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
