Etnografia atalak
Iturria: Juanra Melchisidor
Bizkaian ermita asko ditugu eta ia guztietan bertako santuaren egunean edo garaian ospakizunak egiten dira. Erritu erlijiosoez gain, jaia komunitatean ospatzeko, bestelako hainbat jarduera antolatzen dira gaur egun, herri-bazkariak, dantzaldiak edo jolasak, esaterako. Jarduera horien artean lehiaketak oso ohikoak dira, normalean kirolarekin edo gastronomiarekin lotuta daudenak. Baina badaude txapelketa batzuk hain ohikoak ez direnak, horren adibide da Gordexolako Berbikiz landan San Kosme eta San Damian ermitako jaietan antolatzen den txosna lehiaketa. Esan beharra dago, Gordexolako ermita honetako adbokazioa San Joan Bataiatzailea izan arren, bere jaieguna irailaren 26an egiten dela, San Kosme eta San Damian martirien egunean eta horregatik askok izen horretatik ere ezagutzen dute.
Egilea: Felix Mugurutza
Gaztelaniaz zoqueta esaten zaio eskularru moduko egurrezko pieza bati, eta uztan ari den pertsonari igitaiaren ebakietatik babesten dizkio ezkerreko eskuko hatz txikia, eraztunekoa eta luzea. Euskaraz esku-kapela gisa dokumentatzen dugu, baina ez da hitz ezaguna, ezohiko samarra, lanabes hori gehienbat Euskal Herriko isurialde mediterraneoan erabili baita, zereal ugari zegoelako, baina hain zuzen ere euskara askoz lehenago galdu zen eremuetan. Iparraldeko isurialdean, aldiz, guztiz ezezaguna da pieza hori.
Iturria: Labayru Fundazioaren Argazki Artxiboa. Egilea: Nerea Etxebarria.
Urteen poderioz, herrietako ohitura eta bizimodu asko aldatu egiten dira, eta aldaketa horiek hein batean jasotzea da etnografiaren xedea.
Gaur egungo bizimoduak zeharo eraldatu duen usadioetako bat saltoki txikiei dagokiena da. Behin baino gehiagotan aipatu dugu emakumeak lan-munduan sartzea izan dela, informatzaile askoren iritziz, familien bizitzako aldaketarik nabarmenetako bat, XX. mendean eta XXI.a hasi zenetik hona. Lehen, familiak ugariagoak ziren, eta ohikoa zen etxe berean hiru belaunaldi bizitzea: aitita-amamak, gurasoak eta seme-alabak. Gainera, etxeko andreak etxeko lanak egiten zituen, eta beti egoten zen norbait bertan.
“Bertzijanako kate-dantza” Ekoran (2016). Egilea: Emilio Xabier Dueñas.
Gurutzearen irudikapena, Jesukristoren Pasioaren garrantzizko osagai gisa, oso presente dago erlijio kristauaren eremuan, eta haren sinbologia tradizionala (komunitateen, elkarrekin bizi diren familia unitateen, pertsonen, animalien edo jabetzen zeinu babeslea) islaturik dago gurtza zentroetako tailu elizkoietan, oheburuetan edo betiereko atsedenaren ohatzeak zaintzen. Margotuta jartzen da ate eta leihoetan, hainbat landare espeziez egina edo osatua edo, modu enblematikoan, kristautasunaren keinu aipagarri gisa egiten da.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
