Etnografia atalak
Los de abril para mí, los de mayo para el amo y los de junio para ninguno ‘Apirilekoak niretzat, maiatzekoak ugazabarentzat eta ekainekoak inorentzat ere ez’ esaerak deskribatzen ditu barazki honen bilketaren eta kontsumoaren sasoirik onenak: zainzuriarenak, alegia.
Esparragoa, zainzuria edo frantses-porrua landare belarkara da. Oso zurtoin adartsua du agerian, eta sustrai eta begi ugari lurrazpian, koroa edo atzaparrak deritzetenak. Sortzen diren kimu gazteetatik muskil zuzen eta zuriak hazten dira, mamitsuak eta jateko guztiz onak.
Sanisidroak Lezaman, 1944.
Maiatzaren 15ean San Isidro Nekazariaren jaia ospatzen da. Izenak berak adierazten dauen moduan, laborari edo nekazarien zaindaria da, eta horregaitik tradizinoz berari eskatu izan jako uzta ona lortzeko laguntasuna.
Herri batzuetan, adibidez Derio, Getxo, Mendata, Murueta eta Zeanurin, egun horretan ospatzen dabez herriko jai nagusiak. Getxon eta Zeanurin, kasurako, ospe handikoak dira ganadu-feriak eta txapelketak, idi-probak… alboerrietako jentetza handia batzen dabe.
Bandera astintzen Santiagoren irudiaren aurrean. Garai (Bizkaia), 2013. Egilea: Emilio Xabier Dueñas.
Beren funtzioa galdu duten trapu hutsak dira batzuentzat, egiteko gogoangarri batek merezi izan duen saria beste batzuentzat, eta nortasunaren sinbolo gizartearen zati handi batentzat. Nolanahi ere, debozioz, itsukeriaz edota ohorez beteta dauden intsigniak eta oihalak dira maiz zutoihala, estandartea, bandera… Kirolarekin, erlijioarekin, politikarekin, abertzaletasunarekin zein folklorearekin lotzen ditugu, baita estatus sozialaren ezaugarritzat hartu ere.
Behin baino gehiagotan ikusi ahal izan dugu Europako herrialde batzuetan, Euskal Herritik hurbil dauden lurraldeetan bezalaxe, banderak astintzen direla aparteko edo jai-giroko ekitaldietan: dela jatorri militarra defendatzeko, dela herria botere feudal zapaltzailearen aurka altxatu zenekoa gogorarazteko erritualetan.
Egun hauei ematen zaien izenari dagokionez, pentsa daitekeenaren kontra, euskaraz erabiltzen dugun kuarta tenpora hori, ez datorkie urtean lau aldiz ospatze horretatik, latinezko feria quarta izenetik baizik. Ikuspegi erlijioso batetik, hasiera baten, hau da erromatarren garaian, Elizak barau eta otoitzerako seinalatzen zituen egunak bezala agertzen zaizkigu kuarta tenporak. Eta feria quarta, asteko egun bat latinez izendatzeko era zen: Igandetik abiatuta, astelehena izango zen feria secunda; asteartea feria tertia eta, horrela, feria quarta hori asteazkena latinez seinalatzeko deitura zen Elizarentzat. Errege egunez egiten zuten apaizek pulpitutik urtean zehar izango ziren jai liturgikoen pregoia, datak zehaztuz: Hausterre, Garizuma, Aste Santua, Pazkoa…, eta horrela gainontzeko festa erlijioso nagusienen egunak. Orduan seinalatzen ziren ‘tenporak’ ere, hasierako eguna, asteazkena, noiz izango zen zehaztuz, horretarako formula bera erabiliz kasu bakoitzean: Feria quarta tempora erit…, eta ondoren bakoitzerako datak ematen zituzten.
Bilbo-Abando
Colon de Larreategi 14, 2. esk.48001 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 443 76 84
labayru@labayru.eus
Derio
Larrauri 1A, 5.a48160 Derio (Bizkaia)
Tel.: +34 94 406 01 71
idazkaritza@labayru.eus
Bilbo-Bolueta
Metroalde eraikinaBilbo-Galdakao errep. 6A
48004 Bilbo (Bizkaia)
Tel.: +34 94 607 72 10
labayru@labayru.eus
