Labayru Gaur

Arratzuko baserriak izeneko liburua argitaratu barri dogu, ‘Izena eta izana’ bildumaren barruan. Bertan herriko baserri guztien katalogoa aurkezten da, auzoz auzo.

Baserri bakotxaren ganean hainbat informazino emoten da: argazkia, izena idatzizko forman, ahozko forman, dokumentazinoan topauko datuak, eta herritarrek emondako informazinoa. Izan be, iturri bikotxa erabilten dogu holango lanak egiteko orduan; alde batetik, artxiboetakoa (Sutegiak, Polizia errolda, Jabego Erregistroa…) eta bibliografia (liburu, aldizkari eta txostenak); eta bestetik, ahozkoa, herritarrei galdetuta eurek etxe bakotxaren ganean zer dakien: ze izen daukan, zelan esaten deutsien, etxearen gorabeherak (errotea izan dan, dendarik egon dan, pasadizoren bat…).

Liburuaren egileak, Igone Etxebarriak, hitzaldia egin dau Arratzun abenduaren 3an Euskerearen Egunaren atxakian, liburuko materiala aurkezteko.

Arratzuko baserriak Busturialdeko eredukoak dira: etartea daukie erdian eguzki begira. Bertan hainbat behar egiten izan dira:  artoak garandu, txarria hil, kodainea pikau… Etarteko hagea egurrezkoa edo harrizkoa izaten da, eta batzuk arkua daukie.

Normalean behean daukiez ezkaratza, logela bat eta karrajua kortarako, askaurrea, eta kortaren ganean sabaia. Goian salea eta logelak egoten dira, eta ganean kamarea. Bizimodu batekoak zein bikoak izaten dira.

Deigarria da zenbat torretxe (3 gaur egun) eta errota (gaur egun bapez, baina 14raino ezagutu izan dabez) egon diran Arratzun. Izan be, baserriko bizimodua, ortua Gernikako plazarako, oso garrantzitsua izan da bertan.

Etxeak izendatzeko moduan badago aldaketa. Dokumentu zaharrenetan -goxeaskoa -beaskoa (Barroetagoxeaskoa, Uribarribeaskoa) zana, gerora -goikoa -bekoa (Barroetagoikoa, Uribarribekoa) bihurtu izan da. Auzuneetan izenari gehigarriak jarrita sortutako izen barriak ohikoak dira: Zabala / Zabalerdikoa / Zabaltxu / Zabalburu. Gaur egun nahiko ohikoa da bertan bizi diranen abizenagaz izendatzea: Esturona, Piona, Zallona. Badira lanbideagaz lotutako izena daukienak: Sakristanekoa, Dendarikoa, Errotatxu. Idatzia eta ahozkoa be beti ez datoz bat: Barrenetxe>Bárrantze,  Miriategi>Miseti, Uriarte>Úxarte, Zubiate>Subita.

Herritar mordotxuak parte hartu eban hitzaldian jakingarriok entzuteko. Eta liburua etxe guztietara banatu dau Udalak.